Irréversible is een Franse film geregisseerd door Gaspar Noé, met Monica Bellucci, Vincent Cassel en Albert Dupontel in de hoofdrollen. Het verhaal draait om de verkrachting van Alex (Bellucci) en de wraak van Marcus (haar geliefde, gespeeld door Cassel) en Pierre (haar ex, gespeeld door Dupontel) op de dader. Wat deze film uniek maakt, is dat het verhaal begint met het einde en eindigt met het begin. Deze omgekeerde structuur zorgt ervoor dat de kijker het verhaal stap voor stap ontrafelt en de volledige impact van de gebeurtenissen pas aan het einde (of het begin eigenlijk) begrijpt.
De filmmakers hebben duidelijk de intentie gehad om het publiek een ongemakkelijk en bevreemdend gevoel te geven. De film is ontworpen om misselijkmakend en verstikkend te zijn, met een nadruk op de gruwelijke verkrachtingsscène.
De film opent met onheilspellende muziek en omgekeerd gespelde namen, wat meteen een angstig en desoriënterend gevoel oproept. Vanaf het begin worden we geconfronteerd met chaotische, draaiende camerabeelden. De muziek stopt en we zien in de eerste scènes twee mannen in bed praten over hun criminele daden. De warme, oranje belichting lijkt in contrast te staan met de kilte en afstandelijkheid van hun woorden en de sfeer. In de volgende scène zien we Marcus in een ambulance, maar de gebeurtenissen blijven vaag. Het gebrek aan muziek, gecombineerd met de visuele chaos, versterkt het misselijkmakende gevoel dat de kijker al snel overvalt.
Dit gevoel bereikt zijn hoogtepunt in de beruchte scène in de gayclub “De Rectum”. De zintuigen van de kijker worden volledig overbelast: kreunende geluiden, schreeuwende stemmen, rode belichting, duisternis, en een chaotische montage. Marcus, die op zoek is naar de man die hij “de tapeworm” noemt, is agressief en vervelend. Zijn geschreeuw en de versnellende muziek verhogen de spanning. Uiteindelijk wordt de climax bereikt wanneer Pierre, in de overtuiging dat hij de dader heeft gevonden, inslaat met een metalen buis. De scène is uiterst realistisch gefilmd, wat het opnieuw bijna onmogelijk maakt om ernaar te kijken.
Na deze intens chaotische eerste helft keert de film terug naar een kalmere sfeer, maar niet zonder spanning. Voor het eerst zien we Alex in beeld, elegant en zorgeloos, terwijl ze een tunnel in wandelt. Hier wordt de gruwelijkheid van de verkrachtingsscène onthuld, die tien minuten duurt maar aanvoelt als uren. De belichting is opnieuw onheilspellend rood, vergelijkbaar met de sfeer in de gayclub. Bellucci wordt uiteraard niet echt verkracht, maar haar geschreeuw en het gebruik van haar lichaam maken haar acteerprestatie ongelooflijk overtuigend. Haar hele lichaam lijkt volledig in het moment te zitten, en dit benadrukt hoe essentieel fysieke expressie is in acteren. Het lichaam is het instrument van een acteur, en Bellucci laat dit meesterlijk zien. Tijdens de verkrachtingsscène spant haar hele lichaam zich op, waarbij elke spier zichtbaar in spanning staat. Deze fysieke inspanning, gecombineerd met haar emotionele overgave, is indrukwekkend en bijzonder intens. Het vergt een enorme controle en uithoudingsvermogen om zo’n spanning gedurende lange tijd vol te houden. Na de verkrachting slaat de man haar genadeloos in elkaar, wat de haat en minachting die hij jegens haar voelt alleen maar versterkt. Deze brute daad maakt de scène nog schrijnender en zwaarder om te bekijken.
Hierna zien we Alex opnieuw, dit keer op een feest. Ze danst zorgeloos en lijkt volledig onwetend van het lot dat haar te wachten staat. Dit contrast maakt het extra zwaar voor de kijker, die de verkrachtingsscène nog niet heeft verwerkt. Marcus is op het feest agressief en extatisch; hij neemt drugs en gaat vreemd. Alex verlaat het feest na een conflict met hem. Opnieuw dezelfde kleuren zien we terugkeren: rood en geel-oranje. De kijker geraakt daardoor niet uit deze afschuwelijke sfeer.
De film eindigt (of begint) met een intieme scène tussen Alex en Marcus. De warme, oranjegele belichting in hun slaapkamer roept opnieuw herinneringen op aan eerdere scènes, zoals de gangen van de gayclub en de tunnel van de verkrachting. De chemie tussen Monica Bellucci en Vincent Cassel is duidelijk zichtbaar, wat logisch is, aangezien de twee op dat moment in het echte leven getrouwd waren. Ze voelen zich zichtbaar comfortabel met elkaars naakte lichaam, en hun liefdesscène is intens maar teder. ‘Seks’ krijgt een nieuwe betekenis: het delen van intimiteit en het bedreiven van de liefde.
De film sluit af met Alex die ontdekt dat ze zwanger is. Deze onthulling maakt het verhaal nog gruwelijker: de vrouw die verkracht is, blijkt zwanger te zijn. We krijgen steeds meer informatie te weten over de personages, toch lijkt dat niet veel uit te maken in de film. Er blijft een zekere afstand tussen de kijker en de personages.
In zijn geheel zorgt Irréversible voor een uiterst ongemakkelijke kijkervaring. De combinatie van kleuren, sfeer en acteerwerk creëert een film die afstandelijk en tegelijkertijd intens aanvoelt. De protagonist Marcus is geen sympathiek personage, wat een interessante keuze is, aangezien niet elke film ‘aangename’ personages hoeft te hebben. De omgekeerde structuur van de film draagt bij aan de originaliteit en kracht van het verhaal. Hoewel de film moeilijk te kijken is, zijn de technische uitvoering en de eenmalige opnames indrukwekkend. De combinatie van chaos, geweld en agressie in het begin, gevolgd door de vreugde en onwetendheid aan het einde, maakt deze film voor mij een meesterwerk. Toch begrijp ik waarom veel mensen Irréversible als ‘onmogelijk om te bekijken’ beschouwen.
Comments